Mitologia Pacyfiku to barwny świat baśni, podań i wierzeń. Zaludniony jest przez wyjątkowy korowód bóstw, herosów, władców, ale też i zwykłych śmiertelników. Na obszarze Pacyfiku można wyodrębnić wiele odrębnych kultur. Można ująć: ile wysp na Pacyfiku, tyle odmian kulturowych. Świat mitologii tego rejonu jest barwny jak rafy koralowe i bujna przyroda wybrzeży. Ludzie tam mieszkający posługują się ponad tysiącem języków, a w każdym z nich stworzono mity. Istnieje niewiele książek opisujących najważniejsze podania i wierzenia Pacyfiku. Ale "niewiele" nie oznacza "brak". Trzeba dobrze szukać.
Niewielki zespół poszukujący ciekawostek do każdej gry z serii Tomb Raider, przeszukał wiele pozycji książkowych. Tym artykułem chcę przybliżyć w choć najmniejszym stopniu elementy mitologii Pacyfiku, które z pewnością wypatrzyli twórcy trzeciej części przygód panny Croft.
KULT JASZCZURKI
Wśród wielu kultów ludów Pacyfiku można wyodrębnić jeden - kult jaszczurki. Istnieje wielu bogów związanych z tym kultem. Oto przykłady:
- Tangaloa – często zmieniał się w jaszczurkę. Jego zwierzęca postać zwiastowała dobrą pogodę
- Moko (Tu-Te-W’ehiwehi) – „Wielka Jaszczurka”, czyli bóg-jaszczurka w mitologii wyspy Mangaia. Bóg ten był tylko w połowie człowiekiem, lecz jego potomstwo miało ludzkie kształty
- Whiro – maoryski bóg-jaszczurka, władca zmarłych. Rezyduje w mrocznym, zamglonym świecie podziemnym. Sprawca diabelskich myśli, które pojawiają się w umysłach ludzi
Ciekawostka dodatkowa: na Wyspie Wielkanocnej funkcjonowało niegdyś stowarzyszenie ludzi-jaszczurek. Jego członkowie byli uczestnikami rytualnych tańców. Byli przystrojeni w naszyjniki z przypominającymi z kształtu w jaszczurki.
Czy przypadkowo twórcy gry jeden z fabularnych artefaktów - Ora Dagger przedstawili jako jaszczurkę? Wątpię. Myślę, że pracownicy Core Design doczytali się o niejednym bogu-jaszczurce tworząc poziomy TR3 rozgrywające się na Pacyfiku.
BOGOWIE MITOLOGII PACYFIKU
Jest ich wielu. W podaniach i wierzeniach można wyodrębnić bóstwa związane z przyrodą, płodnością, uprawą, łowami, etc. Tak jest w każdej mitologii: egipskiej, Azteków, Inków, etc. Jeśli porozglądamy się uważnie w poziomach pacyficznych (np. Coastal Village, Crash Site), to możemy wyodrębnić kilka bóstw z mitologii Pacyfiku:
- chmury – Ao/Ao Toto („światło”, przeciwieństwo Po – „noc”) – bóg chmur był bardzo istotną postacią dla polinezyjskich żeglarzy. Na Pacyfiku chmury nie są kojarzone z ciemnością, ale z blaskiem – porównywane są do kolumny światła. Na podstawie chmur na horyzoncie żeglarze określali bliskość stałego lądu. Ponadto byli w stanie przewidywać na ich podstawie opady.
- mgła – istnieją dwa bóstwa mgieł i oparów: Hau Maringi – sayn Uy, boga deszczu a także Kohu.
- niebo – w Polinezji bogiem nieba jest Rangi. Jest on też zarówno bogiem stwórcą.
- morze/ocean – Tangaroa – bóg oceanu w postaci wielkiej ryby. Jest ojcem wszystkich ryb.
- ogień (ahi) – boginią ognia na ziemi jest Hine-i-Tapeka, natomiast wulkanu i płynącej lawy – Pele.
- śmierć – istnieją dwa bóstwa. Jedno pochodzi z mitu maoryskiego: boginią śmierci jest Hine-Nui-Te-Po („Wielka Pani Nocy”), której nawet herosowi Maui nie udało się przechytrzyć. Zdradził go śmiech śpiewającego ptaka. On pierwszy umarł.
Inne źródła wskazują Maramę – boginię księżyca, która nie pozwala zmarłym powrócić do życia, jak czyni to księżyc. Jako ciekawostka –boginią świata pozagrobowego jest Merau.
- trzęsienie ziemi – ich bogiem jest samoański Mafui’e, a maoryski – Ruau-Moko. Ruau nigdy nie urodził się, stale przemieszcza się w łonie swej matki – Papy.
- ziemia – jej boginią jest Papa. Jest także boginią matką pozostającą w stałym miłosnym uścisku ze swoim mężem Rangi – bogiem nieba.
PUNA - KRÓL POLINEZYJSKI
Puna – król polinezyjski. Z władcą tym wiąże się przypowieść o jednym z herosów wczesnej mitologii hawajskiej – Moikeha (syn Muliele Alii, króla Oahu).
Moikeha miał niewielkie szanse na objęcie tronu po swym ojcu. Postanowił wyruszyć w daleką podróż w poszukiwaniu swojego miejsca na ziemi. W swej wyprawie dotarł na Raiateę (Wyspy Towarzystwa). Spotkał tam La’a Maomao – starego astrologa. Okazało się, że jest w istocie bogiem wiatrów.
W powrocie na Hawaje, Moikeha postanowił zatrzymać się na wyspie Kaua’i, gdzie odbywały się wielkie zawody żeglarskie ustanowione przez króla Punę. Nagrodą była ręka córki jedynaczki Puny – księżniczki Ho’o Ipo.
Celem zawodów żeglarskich była wyspa Kaula, oddalona o 100 mil. Czekał na niej jeden z dowódców króla. Miał on wręczyć zwycięzcy kunsztowną ozdobę. Zawodnik miał powrócić z powrotem z trofeum, które miał wręczyć księżniczce.
Zawodników było wielu. Nawigatorem Moihehy był sam bóg wiatrów. Zamknął on wszystkie wiatry w dużej tykwie. Gdy inne łodzie zastygły nieruchomo na pełnym morzu, żagiel Maoikehy wydymał sprzyjający wiatr uwolniony przez La’a Maomao. Heros wygrał i ofiarował księżniczce trofeum, która zaakceptowała go jako narzeczonego.
Kiedy król Puna zmarł, Moikeha został władcą Kaua’i. Jego żona – Ho’o Ipo urodziła herosowi siedmiu synów.