Viracocha - inkaski bóg-Stwórca

    Viracocha – w przeciwieństwie do plemion meksykańskich (Majowie i Aztekowie), w państwie Inków wielbiono tylko jedno bóstwo – Viracochę. Aztekowie wizualizowali go rzadko.
Viracocha był bogiem-Stwórcą. Wiejska ludność czciła go wraz z wieloma pomniejszymi bóstwami natury w domowych pomieszczeniach. Urządzano w nich bowiem ceremonie dla okazywania im szacunku.
    Aztecki mit mówi, że na początku czasu bóg Viracocha powstał z wód jeziora Titicaca. Bóg ten był założycielem miasta Tihuanaco. Aby unicestwić ciemność – stworzył Słońca. Wyznaczył mu na Niebie stałą drogę, którą codziennie miało wędrować oświetlając Ziemię. Księżycowi i każdemu kolejnemu z pozostałych ciał niebieskich przydzielił na Niebie ich własne położenie. Gdy zaludnił świat różnorodnymi stworzeniami, zbudował kamienne figury i wlał w nie swoją miłość. Z tych figur wyszli pierwsi ludzie.

    Nunuma-Pato (Matka Wody) – znak  ten za czasów, gdy Peru nie zostało jeszcze opanowane przez Hiszpanów, był symbolem boga-Stwórcy Viracocha.

 

 

 

 

    Ryby – zwierzęta te w wyobrażeniach pierwotnych ludów symbolizowały bogactwo. Wyszły one z wód Pramatki – stworzycielki życia. Inkowie przyporządkowali ryby jako święte zwierzęta bogu Niebios. Jako pierwszy ryby stworzył Viracocha, by zapewnić ludziom pokarm. Mit podaje, że bóg ten wystąpił z jeziora Titicaca pod postacią rybiej łuski.

    Wizerunek Viracochy widoczny jest w poziomie Peru w grze Tomb Raider VII: Legend.

Ammit - "pożeracz zmarłych"

    Ammit – z mitologii egipskiej: żeński demon sądu w zaświatach, zwany „pożeraczem zmarłych”. Przedstawiany z głową krokodyla, tułowiem dzikiego drapieżnego kota i zadem hipopotama. Potwór czai się podczas sądu nad zmarłym obok wagi, by następnie połknąć grzesznika.

    Ammit występuje w grze Tomb Raider IV: The Last Revelation w poziomie Temple of Horus oraz w grze Lara Croft and the Temple of Osiris.

Anubis - bóg zmarłych, opiekun grobów i patron balsamistów

 

    Anubis – egipski bóg zmarłych, odprowadzający ich dusze na sąd, opiekun grobów i patron balsamistów.  Jego symbol to szakal lub pies. W sztuce najczęściej był przedstawiany z głową szakala. Jego centralnym miejscem kultu było Kynopolis (miasto w środkowym Egipcie).
    Jego imię nie ma jednoznacznego tłumaczenia. Jednakże egipskie brzmienie Inpu przemawia za znaczeniem „piesek”. Już w tekstach z piramid łączono go z leżącą na zachodzie krainą zmarłych, w której miał liczyć serca.

    Niesłusznie Anubis często jest mylony z Setem przez osoby, które pobieżnie interesują się mitologią egipską. Obu bogów można bardzo łatwo rozpoznać. Set jest przedstawiany z głową tyfona - z uszami z kwadratowym zakończeniem, natomiast Anubis - z głową szakala, którego uszy są wyraźnie inne.

    Anubis w postaci szakala niejednokrotnie napotykany jest w grze Tomb Raider IV: The Last Revelation w postaci atakujących przeciwników (szakale), posągów lub hieroglifów na ścianach.

Horus - bóg nieba

 

    Horus – w języku egipskim: Haru. Bóg nieba czczony pod postacią sokoła. Był synem Ozyrysa. Ucieleśnienie boskości faraona, który zmienia się w niego po wstąpieniu na tron. Patron Hierakonopolis. Władał nieboskłonem – ta domena potwierdzona jest przez teksty z okresu Starego Państwa. Identyfikowały one Horusa z „Wielkim Bogiem” – panem niebios.
    Horus miał wiele imion. Przedstawiane były w postaci hieroglifów, np. Narmer – Atakujący Sum, Aha – Wojownik, Dżer – Przychodzący z pomocą, Den – Ten, który atakuje, Adżib – Śmiałe serce, Semerchet – uważny przyjaciel, Kaa – Jego ręka jest podniesiona.

    Horus występuje w grze Tomb Raider IV: The Last Revelation.

Set - bóg nocy, burzy i zła

 

    Set – w mitologii egipskiej: wczesny bóg predynastyczny, prawdopodobnie pochodzący z Libii. Bóg nocy, burzy i zła. Jego emblematami były krokodyl, hipopotam i „zwierz tyfoński” o długim, zakrzywionym pysku, prostokątnych sterczących uszach i kosmatym ogonie. Czczony był w Górnym Egipcie. Brat i zabójca Ozyrysa, rywal Horusa.

    Set występuje w grze Tomb Raider IV: The Last Revelation.

Kinich Ahan - stary bóg Słońca w mitologii Majów

 

    Kinich Ahan – w mitologii Majów: stary bóg Słońca, władca oblicza Słońca. Potomek młodego boga Słońca Hunahpuh. Majowie obdarzali go największym szacunkiem na tle innych bogów. Pomimo, że nie dysponował bezpośrednią władzą, cieszył się wielkim autorytetem Majów. Często wspominali o nim w swoich tekstach, a jego wizerunek umieszczali na wznoszonych budowlach. Według podań Majowie wierzyli, że bez jego wkładu i wsparcia nie byłoby możliwe dzieło stworzenia świata. Dlatego często był traktowany jako ucieleśnienie godności królewskiej. Czasami przedstawiany był jako małżonek praboginii Mam – w tym połączeniu byli czczeni jako pradawna para Słońca i Księżyca.
    Jego znakiem rozpoznawczym był zarośnięty podbródek. Jako jedyny był wśród bogów przedstawiany przez Majów z brodą. Inne jego charakterystyczne cechy to haczykowaty nos z namalowaną na nim spiralą i spiłowane zęby górnej szczęki.
    W Kodeksie Drezdeńskim Kinich Ahan był przedstawiany pod enigmatyczną nazwą boga G. Jego hieroglifem był znak ahau – co znaczy król oraz kin – Słońce.
Jego szczególne znaczenie Majowie przypisali mu w kalendarzu słonecznym. Oddali mu we władaniu swoją najważniejszą magiczną liczbę cztery. Istniały cztery kąty nieba i czterej nosiciele lat. Nieboskłon podtrzymywany był przez cztery bóstwa kierunków. Dodatkowo: rok był podzielny przez liczbę cztery części składające się na dziewięćdziesiąt dni każda.
    Jego twarz widziana w grze jest wzorowana na wykonanej z gliny kadzielnicy, na której jest umieszczony jego wizerunek. Potężny efekt dymu i zapachu, który unosiłby się z tego wizualnie prowokującego kadzidła, rzeczywiście odzwierciedlałby preferencje Majów dla ceremonialnej teatralności. Kadzidło obecnie znajduje się w kolekcji  The Walters Art. Museum w Balitimore.

    W grze Tomb Raider I (1996) w poziomie The Lost Valley niejednokrotnie znajduje się wizerunek Kinich Ahana.

Szczur - zwierzę starego chińskiego zodiaku

 

    Szczur – pierwsze zwierzę starego chińskiego zodiaku. Wg chińskich legend: na czele szeregu zwierząt, które miały być ujęte w zodiaku, stał wół. Szczur usiadł na jego grzbiecie. Skoczył z niego, gdy zwierzęta ustawiały się w kolejce do nominacji. Dzięki temu szczur stał się pierwszym zwierzęciem zodiaku.
    Szczur ma związek z pieniędzmi . O szczurze gryzącym coś nocą mówi się, że „liczy pieniądze”. Skąpca przezywa się „pieniężnym szczurem”.

    W grze Tomb Raider II: Starring Lara Croft / The Dagger of Xi'an w poziomach rozgrywających się w Wenecji można spotkać niejednokrotnie szczury.

Smok - symbol władzy w mitologii chińskiej

 

    Smok – jedno z najstarszych symbolicznych zwierząt. Mitologia chińska, w przeciwieństwie do zachodniej , rzadko przedstawia je jako wrogie bestie. Mogą to być niebezpieczne potwory, ale także istoty przynoszące bogactwo i szczęście.
    Mitologia chińska przedstawia smoki też jako szanowane istoty, których należy się bać, ale można zwrócić się do nich z różnego rodzaju prośbami, jak do sprawiedliwego i uczciwego władcy. Dlatego właśnie smoki często symbolizują władzę.
    W Chinach panuje przekonanie, że smoki zamieszkują głównie zbiorniki wodne – jeziora i morza. Im większy zbiornik – tym większy smok. Istnieją też smoki zamieszkujące niebo.

    Złoty Smok – z mitologii malajskiej: Naga Mas – olbrzymi potwór zamieszkujący morze. Brat księcia Lely Mudy, syn Raji Budimana, uczonego króla.

    Smok występuje w grze Tomb Raider II: Starring Lara Croft / The Dagger of Xi'an.

Loch Ness i nieśmiertelna legenda Nessie

 

    Loch Ness – największy zbiornik wodny w Szkocji. Znajduje się w jej północnej części – Highlands. To najsłynniejsze, zarówno malownicze jezioro ma 37 km długości, 1,5 km szerokości, a największa odnotowana głębokość wynosi 226 metrów. Jezioro słynne jest dzięki rzekomo mieszkającemu w nim potworowi – Nessie.

 

 

 

    Nessie – potwór rzekomo zamieszkujący największe jezioro Szkocji – Loch Ness. Potwór przedstawiany jest w kulturze masowej jako istota z łuskowatą skórą, długą szyją oraz z dwugarbnym grzbietem. Pierwsze wzmianki o Nessie pochodzą z VIII wieku z podania Adamnana O przepędzeniu przez świętego męża wodnego potwora za pomocą modlitwy.
    Do dziś dzień odbywają się cykliczne badania mające na celu potwierdzić lub zaprzeczyć istnieniu potwora.
    Dziś Nessie jest „bohaterem” masowej popkultury: występuje w filmach, grach komputerowych, książkach. Często jest inspiracją dla malarzy. Nad samym brzegiem jeziora znajduje się zamek Urquhart, gdzie zwiedzający ruiny budowli mogą zakupić w sklepie z pamiątkami gadżet przedstawiający Nessie: od pocztówek i magnesów na lodówkę, po przybory szkolne, kończąc na maskotkach, czy kubkach.
    W mieście Drumnadrochit znajduje się Loch Ness Centre Exhibition, gdzie można zwiedzić różne materiały rzekomo potwierdzające istnienie potwora. Można np. obejrzeć słynne  zdjęcia czy filmy. W tym samym mieście znajduje się nawet pomnik przedstawiający Nessie.
    Innym pomnikiem Nessie jest ciekawa rzeźba w mieście Fort Augustus – przedstawiający dorosłego osobnika i malucha.

    Loch Ness i Nessie znajdują się w grze Tomb Raider III: The Lost Artefact / Artifact w poziomie Highland Fling.

Ganeśa - indyjski bóg mądrości i przezorności

 

    Ganeśa – z mitologii indyjskiej: bóg mądrości i przezorności, stawiający i obalający przeszkody. Syn Śiwy i Parwati. Można go łatwo rozpoznać dzięki wizerunkowi grubasa ze słoniową głową, symbolizującą mądrość. Ganeśa ma tylko jeden kieł. Drugi odłamał, by móc spisać Mahabharatę, indyjski poemat. Jego wierzchowcem jest mysz lub szczur – symbol umiejętności przezwyciężenia przeszkód.
    Ganeśa uosabia witalność, energię życia. Posiada cechy słonia: siłę fizyczną i umiejętność usuwania przeszkód.

    Wizerunek boga Ganeśa niejednokrotnie napotkać można na ścianach w grze Tomb Raider III: Adventures of Lara Croft w poziomach z sekcji indyjskiej. Dodatkowo w poziomie Temple Ruins znajdują się klucze o nazwie Ganesha Key.

Klepsydra - symbol atrybutów Horusa i Seta

 

    Klepsydra – zegar wodny lub piaskowy. Składa się z dwóch połączonych naczyń wąskim kanalikiem, który przepuszcza z górnego do dolnego naczynia określoną ilość wody lub piasku w określonym czasie. Naczynia w kształcie trójkątów były symbolem atrybutów bogów egipskich: Horusa (północ, trójkąt górny) i Seta (południe, dolny trójkąt).

    W grze Tomb Raider IV: The Last Revelation w poziomie The Tomb of Seth znajduje się artefakt w postaci klepsydry - Timeless Sands.

Trójząb - symbol władzy nad morzem

 

    Trójząb – z greckiego triaina, łaciny tridens, harpun do chwytania dużych ryb. Do dziś jest używany przez rybaków Morza Śródziemnego, trójzębna włócznia. Z mitologii greckiej: symbol i broń Posejdona (Neptuna), symbolizuje władzę nad morzem.

    W grze Tomb Raider IV: The Last Revelation w poziomie Catacombs znajdują się cztery trójzęby (Tridents), które wykorzystywane są w poziomie Temple of Poseidon.

Tezcatlipoca - aztecki bóg zła

 

    W poszukiwaniu mitologii azteckiej w grze Lara Croft and the Guardian of Light ciąg dalszy...

    Tezcatlipoca – inaczej Dymiące Zwierciadło lub Pan Dymiącego Zwierciadła.  Aztecki bóg zła, ciemności i zemsty. Tego boga na rysunkach najprościej można rozpoznać po brakującej stopie. Ten Prawojownik zawładnął cyklem trzynastu dni azteckiego kalendarza i tymi wydarzeniami, które miały związek z wojnami i ofiarami w ludziach. Symbolizował mroczne siły instynktu napływające z podświadomości.
    Aztekom była znana legenda o zagładzie Tolteków, wg której upadek państwa Tolteków miał być wywołany przez Tezcatlipoca. Zsyłając zarazę uśmiercił większą część ludności.
    Podczas rytualnych obrządków związanych z czczeniem boga Tezcatlipoca używano czarodziejskie lusterka. Z ich pomocą można było nawiązać kontakt z podświadomością i z mrocznymi zakamarkami nieświadomości. Lusterka te były wykonywane z gładko wypolerowanego obsydianu.

    Imię azteckiego boga Tezcatlipoca występuje w niżej wymienionych relikwiach (obok podane poziomy, w których można zdobyć relikwie):

• Arrow of Tezcatlipoca - Temple Grounds
• Two Arrows of Tezcatlipoca - Spider Tomb
• Three Arrows of Tezcatlipoca - Toxic Swamp
• Golden Arrow of Tezcatlipoca - Toxic Swamp
• Mask of Tezcatlipoca - Stronghold Passage
• Fist of Tezcatlipoca - Stronghold Passage

Przypowieść o tygrysie w wierzeniach tajlandzkich

 

    W wierzeniach tajlandzkich istnieje pewna przypowieść o tygrysie:

    Dawno temu w Tajlandii nieopodal świątyni, przy drodze prowadzącej do Chiang Mai, mieszkał mnich. Posiadł sztukę przemiany w tygrysa. Za dnia był uczonym mężem. Licznie odwiedzający go podróżnicy  składali mu ofiary, by wymodlił im bezpieczną drogę. Zaś w nocy zamieniał się w tygrysa. Skradał się do obozowisk, w których spali przewodnicy stad bydła. Pożerał najtłustszego cielaka.
    Pewnego razu jeden z kupców nabrał podejrzeń. Jednego wieczora sporządził atrapy bawołów z bambusa. Nocą czuwał. Spostrzegł tygrysa. Szybko wypowiedział magiczne słowa, klasnął w dłonie – a bambusowe bawoły ożyły. Stado ruszyło w stronę tygrysa, otoczyło i poraniło rogami. Tygrys uciekł, lecz o poranku znaleziono w świątyni martwego mnicha.

    Tygrysy występują w poziomie Coastal Thailand w grze Tomb Raider VIII: Underworld.

Centaur - symbol dwóch natur człowieka

 

    Centaur – fantastyczne stworzenie wywodzące się z mitologii greckiej. Jest symbolem chmur, obłoków, rumaków niebieskich, gwałtowności lawin i strumieni górskich; a także żywotności, śmierci, namiętności, zwierzęcej brutalności, barbarzyństwa, mądrości, chytrości. Dzika istota – koń z głową i torem człowieka. Symbol dwóch natur człowieka.    Stworzenie to zostało stworzone prawdopodobnie z opowieści o egzotycznych ludach używających koni pod wierzch.

    Posągi dwóch centaurów, które ożywają, znajdują się w grze Tomb Raider I (1996) w poziomie Tomb of Tihocan. Pojawiają się także w poziomach na Atlantydzie, w pierwszym oficjalnym dodatku Unfinished Business, Tomb Raider Anniversary.

Garuda - święty ptak z mitologii indyjskiej

 

    Garuda – z mitologii indyjskiej: święty ptak, półbóg unoszący Wisznu. Znany jest też w Indonezji – uczyniono Garudę symbolem tamtejszych linii lotniczych.
    Garuda przedstawiany jest jako paw z długim ogonem, jednak zaliczany jest do rodziny orłów. Różnie jest opisywany: jako posiadający złote ciało, jako złoty orzeł, lub z białą głową. Możliwe, że jest orłosępem, który rzekomo jest widywany nad Himalajami.
    Garuda jest królem ptaków, które służą Wisznu. Często Wisznu i Lakszmi przedstawiani są razem na grzbiecie Garudy podczas swojej podróży do swego nieba miłości.
Wzbijający się w przestworza Garuda symbolizuje ludzkiego ducha. Zatem jest symbolem każdego myślącego człowieka.

    Garuda jako boss występuje w grze Tomb Raider II: Starring Lara Croft/The Dagger of Xi'an w poziomie Ice Palace oraz w dodatku Tomb Raider II GOLD: The Golden Mask w poziomach The Kingdom i Nightmare in Vegas.

Apis - wcielenie boga Ptah

 

    Apis – boski byk, uważany za wcielenie boga Ptah.  Był swego rodzaju wyrocznią. Przychodzili Egipcjanie do niego z różnymi pytaniami. Jego gesty głową brano za odpowiedzi. Rodził się ponoć w wyniku zapłodnienia krowy przez promień słoneczny. Winien mieć określone cechy fizyczne. Uznawany za boga, miał swój własny krowi harem. Ozdabiany klejnotami, miał specjalne sanktuarium.
    Ciekawostka dodatkowa: Ptolemeusz I Soter przeniósł kult Apisa do Aleksandrii. Stamtąd dotarł także do Aten, a nawet do Rzymu.

    Apis jest jednym z przeciwników Lary w grze Tomb Raider IV: The Last Revelation. Lara napotyka kilka byków na swojej drodze. Występują w poziomach: Guardian of Semerkhet, Street Bazaar oraz Underneath the Sphinx.

Gryf - częsty motyw sztuki starożytnej

 

    Gryf – z mitologii greckiej: fantastyczny stwór w postaci uskrzydlonego lwa o głowie i szponach orła. W Grecji został przejęty z religii i legend Wschodu. Był strażnikiem podziemnych pokładów złota na Północy. Gryf był częstym motywem w sztuce Mezopotamii, Egiptu, egejskiej, grecko-rzymskiej, heraldyki i bestiariuszy średniowiecznych, a także późniejszej sztuki dekoracyjnej (np. w postaci pucharów w kształcie głowy gryfa, gryfy w zaprzęgu rydwanów bogów, w arabeskach, itp.). W średniowieczu gryf był popularnym symbolem połączenia natury boskiej i ludzkiej w Chrystusie, tj. unii hipostatycznej.

    Kilkukrotnie można napotkać gryfy w grze Tomb Raider V: Chronicles w poziomie Trajan's Markets.

Geneza imienia Totec

 

    Prawdopodobnie wielu z Was zastanawia się, czy w grze Lara Croft and the Guardian of Light twórcy poukrywali imiona innych bogów azteckich. Okazuje się, że tak. Imię towarzysza Lary - Totec - też ma swoje odniesienie w mitologii Azteków.

    Xipe Totec – aztecki bóg zwłok. Wymagał od ludzi nieustannego składania krwawych ofiar. W tym celu Aztekowie ogłuszali jeńców narkotykami i lekami. Praktykowali drastyczny rytuał obdzierania ich żywcem ze skóry. Następnie ze zwłok wyjmowane było serce i składane w ofierze bogu. Wojownicy, którzy zdejmowali skóry ogłuszanym jeńcom, zakładali je na siebie, a na twarz maski. Wykonując w takim „stroju” taniec prosili boga Xipe Totec o życiodajne siły i urodzaj dla państwa. Pod koniec święta zgniłe skóry wszystkich zabitych jeńców składane były w piwnicach świątyni boga Xipe Totec. Cały rytuał budził wstręt u Azteków, jednak czuli się zobowiązani do wypełnienia paktu o umacnianiu i karmieniu cierpieniem i zwłokami nie tylko tego boga, ale też wszystkich demonicznych istot świata Podziemi. Popękana skóra jeńca na ciele wojownika symbolizowała otoczkę nasienie kukurydzy, która podczas kiełkowania nowej rośliny także ulega rozerwaniu. Xipe Totec był jednym z wcieleń boga Tezcatlipoca, Dymiącego Zwierciadła.

Bes - karzeł chroniący śpiących, kobiety w ciąży i noworodki

    Bes – z mitologii egipskiej: karzeł z pucołowatą twarzą z gęstą brodą. Jego wizerunek był przedstawiany zawsze przodem, z mieczem lub nożem i z tarczą. Początkowo wiązany z Setem.
    Zakochał się w bogini Tawaret, o głowie hipopotama. Razem czuwali nad kobietami w czasie ciąży i porodu a także noworodkami. Bes czuwał także nad śpiącymi – zarówno dorosłymi, jak i dziećmi. Dzięki swemu groteskowemu wyglądowi przepędzał nieprzyjaciela, dlatego jego wizerunek często był przedstawiany na podpórkach pod głowę. Często przedstawiano tego karła w tańcu lub podczas gry na różnych instrumentach. Jego sylwetka pojawia się także na murach mammisi (świątyni narodzin) w świątyniach z Okresu Późnego. Ku jego czci stawiano mu też posągi. W jego świątyni w Abydos działała wyrocznia, która tłumaczyła sny.

    Wizerunek karła Bes można znaleźć kilkukrotnie na drzwiach w grze Tomb Raider IV: The Last Revelation w poziomie Cleopatra's Palaces.